Barter Muhasebesinde Alıcı Üyenin Kayıtları
Barter muhasebesinde alıcı üyenin kayıtları tutulurken; alıcı işletmenin de öncelikli olarak Barter sistemine üye olması ve üyelik aidatı yatırması gerektiğine dikkat çeken Çukurova Üniv. Kozan Meslek Yüksek Okulu’ndan Yrd. Doç. Dr. Zeynep HATUNOĞLU ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğr. Gör. Mesut BİLGİNER “Vergi ve Muhasebe Uygulamaları Açısından Barter” konulu makalede konu ile ilgili şu ifadeleri ve örneklemeyi yaptılar:
“Örnek 1’de yer alan muhasebe kayıtlarının yapılarak 7/A ve 7/B seçeneklerindeki hesapların borçlandırılması gerektiği düşünülmektedir.
Bu aşamada barter şirketi, alıcı pozisyonundaki üyeden teminat isterse, verilen teminatın türüne göre kayıt yapılması gerekmektedir. Eğer, ipotek veya teminat mektubu teminatı söz konusu olursa NAZIM HESAPLAR’ da izlenmesi; menkul kıymet teminatı verilirse 126 veya 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI BORÇLU, 112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI HESABI alacaklı kaydının yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan satıcı durumundaki üyeler de barter şirketlerine teminat verdiğinde söz konusu kayıtların tekrarlanması gerekmektedir.
Alış işleminin kaydedilmesinde satın alınan malın fonksiyonu ve alıcı firmanın pozisyonu öne çıkmaktadır. Eğer ticari mal satın alınmış ise 153 TİCARİ MALLAR HESABI’ na, ilk madde ve malzeme satın alınmış ise 150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI’na borç kaydı yapılması gerekmektedir.
Örnek 5: Okan Ticaret Ltd.Şti., Çiğdem Barter A.Ş. aracılığıyla Hilal Ticaret
A.Ş. den 500 $ + %18 KDV’lik ticari mal satın almıştır. (1 Dolar = 1.680.000 TL)
153 TİCARİ MALLAR 2.520.000.000,-
191 İND KDV 453.600.000,-
320 SATICILAR 2.973.600.000,-
320.02 Çiğdem Barter A.Ş. ye Borçlar
38175 nolu fatura ile mal alış (1500$X1680.000TL)
Kayıtlardan anlaşıldığı üzere vadeli alış işleminden dolayı 320 SATICILAR HESABI’nın Çiğdem Barter A.Ş’ne Borçlar alt hesabının alacaklandırılması gerekmektedir. Yabancı para cinsinden vadeli alış işlemi yapıldığı için yukarıdaki kayda ek olarak örnek 3’teki NAZIM HESAPLAR kaydının da yapılması gerektiği düşünülmektedir. Okan Ticaret Ltd. Şirketi en geç dokuz ay veya 1 yıl içinde barter aracılığı ile mal satarak mahsuplaşması gerekmektedir. Örnek 5’teki alış işlemi ile mahsuplaşma veya ödeme tarihi arasında ortaya çıkan kur farklarının 646 veya 656 nolu hesaplardan biri ile ilişkilendirilerek muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
Alış işleminde ise ödenen barter komisyonlarının malın maliyetine dahil edilebilmesi için örnek 5’teki kaydın tekrarlanması gerekmektedir. Ancak, barter organizasyonları aracılığıyla ticaret yapan işletmelerin sadece alış ya da sadece satış değil, hem alış hem de satış yaptığı göz önünde bulundurulursa, herhangi bir işletmenin barter aracılığıyla yaptığı işlemlerde bir yandan 120 ALICILAR HESABI borçlu çalıştırılırken, diğer yandan 320 SATICILAR HESABI alacaklı çalıştırılacaktır.Bu durumda söz konusu işletmenin herhangi bir tarihte borcunu veya alacağını tespit edebilmesi için 120 ve 320 nolu hesapları ters kayıtla kapatarak mahsupyapması gerekmektedir.”
Barter Muhasebesinde Alıcı Üyenin Kayıtları
Barter muhasebesinde alıcı üyenin kayıtları tutulurken; alıcı işletmenin de öncelikli olarak Barter sistemine üye olması ve üyelik aidatı yatırması gerektiğine dikkat çeken Çukurova Üniv. Kozan Meslek Yüksek Okulu’ndan Yrd. Doç. Dr. Zeynep HATUNOĞLU ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğr. Gör. Mesut BİLGİNER “Vergi ve Muhasebe Uygulamaları Açısından Barter” konulu makalede konu ile ilgili şu ifadeleri ve örneklemeyi yaptılar:
“Örnek 1’de yer alan muhasebe kayıtlarının yapılarak 7/A ve 7/B seçeneklerindeki hesapların borçlandırılması gerektiği düşünülmektedir.
Bu aşamada barter şirketi, alıcı pozisyonundaki üyeden teminat isterse, verilen teminatın türüne göre kayıt yapılması gerekmektedir. Eğer, ipotek veya teminat mektubu teminatı söz konusu olursa NAZIM HESAPLAR’ da izlenmesi; menkul kıymet teminatı verilirse 126 veya 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI BORÇLU, 112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI HESABI alacaklı kaydının yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan satıcı durumundaki üyeler de barter şirketlerine teminat verdiğinde söz konusu kayıtların tekrarlanması gerekmektedir.
Alış işleminin kaydedilmesinde satın alınan malın fonksiyonu ve alıcı firmanın pozisyonu öne çıkmaktadır. Eğer ticari mal satın alınmış ise 153 TİCARİ MALLAR HESABI’ na, ilk madde ve malzeme satın alınmış ise 150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI’na borç kaydı yapılması gerekmektedir.
Örnek 5: Okan Ticaret Ltd.Şti., Çiğdem Barter A.Ş. aracılığıyla Hilal Ticaret
A.Ş. den 500 $ + %18 KDV’lik ticari mal satın almıştır. (1 Dolar = 1.680.000 TL)
153 TİCARİ MALLAR 2.520.000.000,-
191 İND KDV 453.600.000,-
320 SATICILAR 2.973.600.000,-
320.02 Çiğdem Barter A.Ş. ye Borçlar
38175 nolu fatura ile mal alış (1500$X1680.000TL)
Kayıtlardan anlaşıldığı üzere vadeli alış işleminden dolayı 320 SATICILAR HESABI’nın Çiğdem Barter A.Ş’ne Borçlar alt hesabının alacaklandırılması gerekmektedir. Yabancı para cinsinden vadeli alış işlemi yapıldığı için yukarıdaki kayda ek olarak örnek 3’teki NAZIM HESAPLAR kaydının da yapılması gerektiği düşünülmektedir. Okan Ticaret Ltd. Şirketi en geç dokuz ay veya 1 yıl içinde barter aracılığı ile mal satarak mahsuplaşması gerekmektedir. Örnek 5’teki alış işlemi ile mahsuplaşma veya ödeme tarihi arasında ortaya çıkan kur farklarının 646 veya 656 nolu hesaplardan biri ile ilişkilendirilerek muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
Alış işleminde ise ödenen barter komisyonlarının malın maliyetine dahil edilebilmesi için örnek 5’teki kaydın tekrarlanması gerekmektedir. Ancak, barter organizasyonları aracılığıyla ticaret yapan işletmelerin sadece alış ya da sadece satış değil, hem alış hem de satış yaptığı göz önünde bulundurulursa, herhangi bir işletmenin barter aracılığıyla yaptığı işlemlerde bir yandan 120 ALICILAR HESABI borçlu çalıştırılırken, diğer yandan 320 SATICILAR HESABI alacaklı çalıştırılacaktır.Bu durumda söz konusu işletmenin herhangi bir tarihte borcunu veya alacağını tespit edebilmesi için 120 ve 320 nolu hesapları ters kayıtla kapatarak mahsupyapması gerekmektedir.”